ارسال رایگان برای سفارش های بالای ۵ تومان
بلاگ
راهنمای جامع دیسک و صفحه: از شناخت تا تعویض و نگهداری
دیسک و صفحه (کلاچ)، یکی از حیاتی‌ترین اجزای سیستم انتقال قدرت خودرو است که نقش محوری در عملکرد صحیح و روان رانندگی ایفا می‌کند. این مجموعه، مسئول قطع و وصل کردن ارتباط بین موتور و گیربکس است و به راننده امکان تعویض دنده و شروع حرکت نرم را می‌دهد. درک صحیح از عملکرد، اجزا، علائم خرابی و نکات نگهداری از دیسک و صفحه نه تنها برای هر راننده‌ای ضروری است، بلکه به حفظ سلامت خودرو و جلوگیری از هزینه‌های اضافی نیز کمک شایانی می‌کند. در این مقاله جامع، به تمامی جوانب مربوط به دیسک و صفحه خواهیم پرداخت.
دیسک و صفحه چیست و از چه قطعاتی تشکیل شده است؟
دیسک و صفحه که معمولاً به آن کلاچ گفته می‌شود، یک سیستم مکانیکی است که قدرت چرخش موتور را به گیربکس منتقل می‌کند و در مواقع لزوم این انتقال را قطع می‌کند. این مجموعه از چندین قطعه کلیدی تشکیل شده است که هر یک وظیفه مشخصی دارند:
- صفحه کلاچ (دیسک کلاچ – Clutch Disc): یک صفحه دایره‌ای شکل است که از یک صفحه فلزی مرکزی و لایه‌های اصطکاکی (لنت) در دو طرف آن تشکیل شده است. فنرهای پیچشی (معمولاً در نوع پری‌دمپر) نیز در مرکز آن قرار دارند که ضربات ناشی از انتقال قدرت را جذب می‌کنند. این صفحه با شفت ورودی گیربکس درگیر می‌شود.
- دیسک کلاچ (فشاردهنده کلاچ – Pressure Plate Assembly): این قطعه شامل یک صفحه فلزی سنگین (فشاری)، یک فنر دیافراگمی (یا فنرهای مارپیچ در انواع قدیمی‌تر) و کاور دیسک است. فنر دیافراگمی، صفحه کلاچ را به فلایویل موتور فشار می‌دهد تا اتصال برقرار شود.
- بلبرینگ کلاچ (بلبرینگ رها کننده – Release Bearing): این بلبرینگ وظیفه دارد نیروی وارده از پدال کلاچ را (از طریق شاخک کلاچ یا پمپ و جک هیدرولیک) به فنر دیافراگمی دیسک کلاچ منتقل کند تا صفحه کلاچ از فلایویل جدا شود.
- فلایویل (Flywheel): یک چرخ دنده سنگین است که به میل‌لنگ موتور متصل است. این قطعه علاوه بر ذخیره انرژی جنبشی و کمک به چرخش یکنواخت میل‌لنگ، سطحی را فراهم می‌کند که صفحه کلاچ به آن فشرده می‌شود.
- شاخک کلاچ (Clutch Fork): در سیستم‌های مکانیکی و برخی هیدرولیکی، شاخک کلاچ واسطه‌ای بین بلبرینگ کلاچ و سیستم فعال‌کننده کلاچ (کابل یا جک هیدرولیک) است.
- کابل کلاچ (Clutch Cable) یا سیستم هیدرولیک (پمپ و جک کلاچ): این قطعات نیروی فشردن پدال کلاچ توسط راننده را به بلبرینگ کلاچ منتقل می‌کنند.
دیسک و صفحه چه کاری انجام می‌دهد؟
وظیفه اصلی دیسک و صفحه، کنترل جریان قدرت از موتور به گیربکس است. این فرآیند در سه حالت اصلی انجام می‌شود:
- قطع ارتباط (فشردن پدال کلاچ): هنگامی که راننده پدال کلاچ را فشار می‌دهد، بلبرینگ کلاچ به فنر دیافراگمی دیسک فشار وارد کرده و باعث عقب رفتن صفحه فشاری دیسک می‌شود. این عمل، صفحه کلاچ را از فلایویل جدا می‌کند. در نتیجه، ارتباط بین موتور و گیربکس قطع شده و راننده می‌تواند دنده را بدون آسیب به گیربکس تغییر دهد.
- وصل ارتباط (رها کردن پدال کلاچ): با رها کردن پدال کلاچ، فنر دیافراگمی دیسک، صفحه کلاچ را به فلایویل فشار می‌دهد. اصطکاک ایجاد شده بین صفحه کلاچ و فلایویل، باعث انتقال تدریجی نیروی چرخشی موتور به گیربکس و سپس به چرخ‌ها می‌شود. این فرآیند باید به آرامی و با کنترل انجام شود تا از تکان‌های ناگهانی خودرو جلوگیری شود.
- لغزش کنترل شده (نیم کلاچ): در هنگام شروع حرکت یا در ترافیک‌های سنگین، راننده ممکن است پدال کلاچ را به طور کامل رها نکند. در این حالت، بین فلایویل و صفحه کلاچ، لغزش کنترل شده‌ای وجود دارد که امکان حرکت آهسته و نرم خودرو را فراهم می‌کند. این “نیم کلاچ” زدن، اگرچه برای حرکت ضروری است، اما استفاده بیش از حد از آن باعث فرسایش سریع‌تر صفحه کلاچ می‌شود.
علائم خرابی دیسک و صفحه چیست؟
تشخیص به موقع علائم خرابی دیسک و صفحه برای جلوگیری از مشکلات بزرگتر و هزینه‌های تعمیراتی بالاتر بسیار مهم است. برخی از رایج‌ترین علائم عبارتند از:
- سفت شدن پدال کلاچ: یکی از شایع‌ترین علائم، افزایش محسوس سفتی پدال کلاچ است. این می‌تواند ناشی از ضعیف شدن فنر دیافراگمی دیسک، خشکی بلبرینگ کلاچ یا مشکلات در سیستم کابل/هیدرولیک باشد.
- بوی سوختگی (بوی لنت): اگر در حین رانندگی، به خصوص در سربالایی‌ها یا هنگام نیم کلاچ زیاد، بوی سوختگی شبیه به لنت ترمز استشمام کردید، نشانه‌ای قوی از فرسایش و لغزش بیش از حد صفحه کلاچ است.
- کلاچ بالا می‌گیرد (Clutch High Engagement): وقتی صفحه کلاچ فرسوده می‌شود، برای درگیر شدن کامل، نیاز است که پدال کلاچ را بیشتر رها کنید. به عبارتی، کلاچ در بالاترین نقطه پدال درگیر می‌شود.
- لغزش کلاچ (Clutch Slipping): این جدی‌ترین علامت است. در این حالت، با فشردن پدال گاز، دور موتور بالا می‌رود اما سرعت خودرو به همان نسبت افزایش نمی‌یابد، گویی که دنده درگیر نیست. این نشان می‌دهد که صفحه کلاچ قدرت موتور را به طور کامل به گیربکس منتقل نمی‌کند و روی فلایویل می‌لغزد. این وضعیت معمولاً در دنده‌های سنگین (مانند ۳، ۴ و ۵) و در سربالایی‌ها بیشتر مشهود است.
- صداهای غیرعادی:
- صدای جیرجیر یا خش‌خش هنگام فشردن پدال کلاچ: معمولاً نشان‌دهنده خرابی بلبرینگ کلاچ است.
- صدای تق تق یا کوبش در هنگام تعویض دنده: می‌تواند ناشی از لق شدن فنرهای پیچشی صفحه کلاچ یا خرابی سایر اجزای مجموعه باشد.
- لرزش پدال کلاچ یا خودرو: لرزش هنگام فشردن پدال کلاچ یا در زمان شروع حرکت می‌تواند ناشی از تاب برداشتن دیسک، خرابی فنرهای صفحه، یا مشکل در فلایویل باشد.
- مشکل در تعویض دنده: اگر تعویض دنده به سختی انجام می‌شود، دنده‌ها جا نمی‌افتند، یا هنگام تعویض دنده صدای ساییدگی می‌شنوید، می‌تواند به دلیل عدم جدا شدن کامل صفحه کلاچ از فلایویل (کلاچ نگرفتن) باشد که خود ناشی از ایراد در بلبرینگ، دیسک یا سیستم فعال‌کننده کلاچ است.
تجربه خودم از تست دیسک و صفحه
به عنوان کسی که با لوازم یدکی و مسائل خودرویی سروکار داره و حتی سابقه تعمیرات و سرویس و نگهداری داره، بارها شاهد بوده‌ام که مشتریان در تشخیص خرابی دیسک و صفحه دچار مشکل می‌شوند یا اصلا نمیتونن تشخیص بدن کی دیسک و صفحه تموم شده. یکی از تجربیات رایج من، که از استادم یاد گرفتم برای تست سلامت دیسک و صفحه این هستش ماشین رو توی دنده یک میزاریم و ترمز و کلاچ رو میگیریم.توی همون حالت که هستیم پارو از روی کلاچ خیلی اروم اروم برمیداریم و با پاشنه پای راست گاز میدیم دقت کنین سه کار رو باید همزمان انجام بدین ینی کم کم کلاچ رو ول کنین و ترمز رو تا ته فشار بدین و گاز هم بدین اگر توی این حالت قرار بدین ماشین رو چند تا اتفاق ممکنه بیوفته اگر ماشین خاموش بشه دیسک و صفحه سالمه اگر ماشین روشن بمونه و حتی زمانی که کلاچ رو کامل ول کردین این نشونه تموم شدن دیسک و صفحه هستش یک نکته این رو هم اینجا بگم اینکه این تست رو فقط زمانی که مطمین نبودین انجام بدین چون فشار خیلی زیادی به دیسک و صفحه وارد میشه و هربار تست گرفتن اینجوری حدود یک ماه از عمر دیسک و صفحه کم میکنه.
انواع دیسک و صفحه و مکانیزم انتقال قدرت از موتور به گیربکس
دیسک و صفحه را می‌توان بر اساس مکانیزم عملکرد و ساختار داخلی به چند دسته تقسیم کرد:
- کلاچ‌های تک صفحه‌ای (Single Plate Clutch): رایج‌ترین نوع در خودروهای سواری هستند که از یک صفحه کلاچ برای انتقال نیرو استفاده می‌کنند.
- کلاچ‌های چند صفحه‌ای (Multi-Plate Clutch): بیشتر در خودروهای مسابقه‌ای، موتورسیکلت‌ها یا ماشین آلات سنگین کاربرد دارند که نیاز به انتقال گشتاور بالا در فضای محدود دارند. این کلاچ‌ها از چندین صفحه اصطکاکی و فلزی تشکیل شده‌اند.
- کلاچ‌های خشک (Dry Clutch): این کلاچ‌ها بدون روغن کار می‌کنند و بیشتر در خودروهای معمولی به کار می‌روند.
- کلاچ‌های تر (Wet Clutch): در روغن غوطه‌ور هستند و معمولاً در موتورسیکلت‌ها و برخی خودروهای سنگین استفاده می‌شوند. روغن به خنک‌سازی و نرمی عملکرد کمک می‌کند.
مکانیزم انتقال قدرت: موتور خودرو قدرت را به صورت چرخشی تولید می‌کند. این قدرت از طریق میل‌لنگ به فلایویل منتقل می‌شود. دیسک کلاچ توسط فنر دیافراگمی دیسک کلاچ (فشاردهنده) به فلایویل فشرده می‌شود. این فشار، اصطکاک لازم را برای چرخش همزمان فلایویل و صفحه کلاچ ایجاد می‌کند. صفحه کلاچ از طریق هزارخاری به شفت ورودی گیربکس متصل است. بنابراین، هرگاه صفحه کلاچ بچرخد، شفت ورودی گیربکس نیز می‌چرخد و قدرت از موتور به گیربکس منتقل می‌شود. در گیربکس، دنده‌ها این قدرت را به نسبت‌های مختلف تغییر داده و در نهایت از طریق شفت خروجی گیربکس، گاردان (در خودروهای دیفرانسیل عقب) و دیفرانسیل به چرخ‌ها منتقل می‌کنند.
تفاوت دیسک و صفحه معمولی و پری‌دمپر (Pre-Damper)
یکی از تفاوت‌های مهم در طراحی صفحه کلاچ، وجود یا عدم وجود فنرهای پیچشی یا همان پری‌دمپر است.
- دیسک و صفحه معمولی (بدون پری‌دمپر یا با فنرهای کمتر): در این نوع صفحات کلاچ، فنرهای پیچشی کمتر یا ضعیف‌تری وجود دارد و ممکن است در برخی طراحی‌ها، این فنرها به طور کامل حذف شده باشند. وظیفه این فنرها، جذب شوک‌ها و لرزش‌های ناشی از تغییر ناگهانی گشتاور موتور در هنگام درگیر شدن کلاچ یا تعویض دنده است. در غیاب این فنرها یا ضعف آن‌ها، ضربات ناشی از عملکرد کلاچ مستقیماً به شفت گیربکس و سایر اجزا منتقل می‌شود که می‌تواند منجر به:
- لرزش بیشتر خودرو هنگام شروع حرکت یا تعویض دنده.
- افزایش استهلاک قطعات گیربکس و پلوس.
- نرمی کمتر در عملکرد کلاچ و تعویض دنده.
- افزایش سروصدا در سیستم انتقال قدرت شود.
- دیسک و صفحه پری‌دمپر (Pre-Damper Clutch Plate): این نوع صفحات کلاچ دارای مجموعه‌ای از فنرهای پیچشی (معمولاً ۶ تا ۸ فنر) در اطراف سوراخ مرکزی خود هستند. این فنرها قبل از فنرهای اصلی گیربکس وارد عمل شده و وظیفه جذب ضربات پیچشی و نوسانات گشتاور موتور را بر عهده دارند. مزایای استفاده از دیسک و صفحه پری‌دمپر عبارتند از:
- کاهش لرزش: به طور قابل توجهی لرزش‌های ناشی از درگیر شدن کلاچ و تعویض دنده را کاهش می‌دهد.
- افزایش نرمی: تعویض دنده نرم‌تر و رانندگی راحت‌تری را فراهم می‌کند.
- افزایش طول عمر قطعات: با جذب شوک‌ها، از استهلاک زودرس گیربکس، پلوس و سایر اجزای سیستم انتقال قدرت جلوگیری می‌کند.
- کاهش صدا: صداهای ناشی از درگیر شدن کلاچ را به حداقل می‌رساند.
به طور کلی، استفاده از دیسک و صفحه پری‌دمپر به دلیل مزایای فوق، بسیار توصیه می‌شود و در اکثر خودروهای مدرن از این نوع طراحی استفاده می‌شود.
دیسک و صفحه تعمیری خوب است یا بد؟
استفاده از دیسک و صفحه “تعمیری” یا بازسازی شده، موضوعی است که نظرات متفاوتی در مورد آن وجود دارد. به طور کلی، دیسک و صفحه نو و با کیفیت از برندهای معتبر، همیشه ارجحیت دارد. اما در شرایط خاص یا با توجه به بودجه، ممکن است گزینه تعمیری نیز مطرح شود.
معایب دیسک و صفحه تعمیری:
- کیفیت نامشخص: مهم‌ترین عیب، عدم اطمینان از کیفیت فرآیند بازسازی و قطعات جایگزین شده است. ممکن است از لنت‌های نامرغوب یا فنرهای ضعیف استفاده شده باشد.
- عمر کوتاه: به دلیل کیفیت پایین‌تر مواد یا فرآیند بازسازی، عمر مفید دیسک و صفحه تعمیری معمولاً به مراتب کمتر از نمونه نو است.
- عدم توازن: در فرآیند بازسازی ممکن است تعادل وزنی دیسک یا صفحه به هم بخورد که منجر به لرزش خودرو شود.
- عملکرد نامطلوب: ممکن است پدال کلاچ سفت شود، کلاچ لیز بخورد یا علائم خرابی زودتر از موعد ظاهر شوند.
- عدم گارانتی معتبر: اکثر قطعات تعمیری، گارانتی معتبر و قابل اطمینانی ندارند.
مزایای دیسک و صفحه تعمیری (محدود):
- هزینه کمتر: تنها مزیت قابل توجه، قیمت پایین‌تر آن نسبت به نمونه نو است.
نتیجه‌گیری: توصیه قاطع این است که در صورت امکان، همیشه از دیسک و صفحه نو و اورجینال یا برندهای معتبر با گارانتی استفاده کنید. هزینه تعویض دیسک و صفحه، شامل دستمزد باز و بست گیربکس است که بخش قابل توجهی از کل هزینه را شامل می‌شود. اگر قطعه تعویض شده کیفیت پایینی داشته باشد و زودتر خراب شود، متحمل هزینه مضاعف دستمزد و زمان خواهید شد. استفاده از قطعه تعمیری فقط در شرایط اضطراری و با آگاهی کامل از ریسک‌های آن، آن هم از مراکزی که به کارشان اطمینان دارید، قابل بررسی است.
تفاوت دیسک و صفحه ۲۰۰، ۲۱۵ و پرایدی چیست؟
اعداد ۲۰۰ و ۲۱۵ در مورد دیسک و صفحه، معمولاً به قطر صفحه کلاچ بر حسب میلی‌متر اشاره دارند. هرچه قطر صفحه کلاچ بیشتر باشد، سطح اصطکاک بزرگتر بوده و توانایی انتقال گشتاور بیشتری را دارد. این تفاوت‌ها معمولاً بر اساس نوع و قدرت موتور خودرو تعیین می‌شوند:
- دیسک و صفحه ۲۰۰ (۲۰۰ میلی‌متر): این نوع دیسک و صفحه معمولاً برای خودروهایی با موتورهای کم حجم‌تر و گشتاور کمتر، مانند برخی مدل‌های قدیمی‌تر پراید، پژو ۴۰۵ (با موتور ۱.۸ لیتری قدیمی) یا پیکان استفاده می‌شد.
- دیسک و صفحه ۲۱۵ (۲۱۵ میلی‌متر): این سایز رایج‌تر است و برای خودروهایی با موتورهای قوی‌تر و گشتاور بیشتر، مانند پژو ۴۰۵ (موتور XU7)، سمند، پارس، تیبا، ساینا و کوییک مورد استفاده قرار می‌گیرد. قطر بیشتر به معنای توانایی بالاتر در انتقال قدرت و مقاومت بیشتر در برابر لغزش است.
- دیسک و صفحه پرایدی: این اصطلاح بیشتر به سایز و نوع خاصی از دیسک و صفحه اشاره دارد که به طور اختصاصی برای خودروی پراید طراحی شده است. در مدل‌های مختلف پراید ممکن است از سایزهای متفاوتی (مانند ۱۸۰ یا ۲۰۰ میلی‌متر) استفاده شده باشد. دیسک و صفحه پراید معمولاً کوچکتر و سبک‌تر از نمونه‌های مورد استفاده در خودروهای سنگین‌تر مانند پژو است، چرا که موتور پراید گشتاور کمتری تولید می‌کند.
اهمیت انتخاب سایز صحیح: انتخاب دیسک و صفحه با سایز مناسب برای خودروی شما حیاتی است. استفاده از سایز اشتباه می‌تواند منجر به:
- عدم درگیری صحیح کلاچ.
- لغزش زودرس یا سفتی پدال.
- افزایش استهلاک.
- و در نهایت، آسیب به گیربکس و موتور شود. همیشه باید از دیسک و صفحه‌ای استفاده کرد که توسط سازنده خودرو برای مدل و سال ساخت خاص آن توصیه شده است.
بهترین برندهای دیسک و صفحه
انتخاب برند مناسب برای دیسک و صفحه بسیار حائز اهمیت است. برندهای معتبر، محصولاتی با کیفیت بالا، عمر مفید طولانی و عملکرد قابل اطمینان ارائه می‌دهند. در بازار ایران، برخی از بهترین برندها که مورد تأیید مکانیک‌ها و مصرف‌کنندگان هستند، عبارتند از:
- والئو (Valeo): یک برند فرانسوی با سابقه طولانی در تولید قطعات خودرو، به خصوص سیستم‌های کلاچ. دیسک و صفحه‌های والئو (سبز و آبی) به کیفیت بالا، نرمی پدال و عمر طولانی معروف هستند و در بین مصرف‌کنندگان محبوبیت زیادی دارند.
- سیف صنعت (Saif Sanat): یک برند ایرانی که در سال‌های اخیر با تولید دیسک و صفحه‌های با کیفیت و استاندارد، توانسته جایگاه خوبی در بازار پیدا کند. این برند محصولات متنوعی برای خودروهای داخلی تولید می‌کند.
- ایسین (Aisin): یک تولیدکننده قطعات خودرو ژاپنی که زیرمجموعه تویوتا است. محصولات ایسین، به خصوص دیسک و صفحه، به دوام و کیفیت فوق‌العاده بالا شهرت دارند و انتخاب اول بسیاری از مکانیک‌ها برای خودروهای ژاپنی و حتی برخی خودروهای داخلی هستند.
- ایساکو (Isaco): شرکت تامین قطعات ایران خودرو که قطعات اصلی و استاندارد را برای محصولات ایران خودرو تامین می‌کند. دیسک و صفحه‌های ایساکو (که معمولاً توسط سازندگان مطرح تولید می‌شوند) برای خودروهای این شرکت، گزینه قابل اعتمادی محسوب می‌شوند.
- عظام (Azam): یکی دیگر از تولیدکنندگان بزرگ قطعات خودرو در ایران. دیسک و صفحه‌های عظام نیز در بازار موجود هستند و بسته به مدل و سری ساخت، می‌توانند گزینه مناسبی باشند.
نکات مهم در انتخاب برند:
- اصالت کالا: در هنگام خرید، حتماً از اصالت کالا و اورجینال بودن آن اطمینان حاصل کنید، زیرا نمونه‌های تقلبی به وفور در بازار یافت می‌شوند.
- گارانتی: قطعات با گارانتی معتبر را انتخاب کنید.
- تناسب با خودرو: مطمئن شوید که دیسک و صفحه انتخابی دقیقاً متناسب با مدل، سال ساخت و نوع موتور خودروی شما است.
- توصیه مکانیک: از مکانیک خود نیز در مورد بهترین برند مناسب خودروی شما مشورت بگیرید.
نکات نگهداری از دیسک و صفحه
عمر مفید دیسک و صفحه تا حد زیادی به نحوه رانندگی و رعایت اصول نگهداری بستگی دارد. با رعایت نکات زیر می‌توانید طول عمر این قطعه مهم را به طور چشمگیری افزایش دهید:
- اجتناب از نیم کلاچ زیاد: نیم کلاچ زدن مداوم، به خصوص در ترافیک یا سربالایی‌ها، باعث سایش شدید لنت صفحه کلاچ می‌شود. در ترافیک‌های سنگین، تا حد امکان در دنده‌های سبک (مثل ۱) با سرعت کم حرکت کنید و از نیم کلاچ‌های طولانی خودداری کنید.
- عدم قرار دادن پا روی پدال کلاچ: حتی فشار جزئی و ناخودآگاه پا روی پدال کلاچ در حین رانندگی، باعث درگیری جزئی بلبرینگ و دیسک می‌شود که منجر به سایش زودهنگام و کاهش عمر مفید آن‌ها خواهد شد.
- تعویض دنده صحیح و به موقع: دنده‌ها را در دور موتور مناسب و به صورت نرم و صحیح تعویض کنید. از گاز دادن‌های ناگهانی و تعویض دنده با ضربه پرهیز کنید.
- شروع حرکت نرم: در هنگام شروع حرکت، پدال کلاچ را به آرامی و به تدریج رها کنید تا از شوک و ضربه به سیستم انتقال قدرت جلوگیری شود.
- کاهش وزن خودرو: حمل بار اضافی و غیرضروری باعث افزایش فشار بر روی دیسک و صفحه می‌شود.
- رعایت اصول رانندگی در سربالایی‌ها: در سربالایی‌های تند، تا حد امکان از دنده‌های سنگین استفاده کنید و از نیم کلاچ برای نگه داشتن خودرو به جای ترمز استفاده نکنید.
- بررسی و سرویس دوره‌ای: در هر سرویس دوره‌ای، وضعیت پدال کلاچ، سیم کلاچ (در صورت وجود) و سیستم هیدرولیک کلاچ (در صورت وجود) را بررسی کنید.
نکات مهم موقع نصب دیسک و صفحه
نصب صحیح دیسک و صفحه، به اندازه کیفیت قطعه مهم است. نصب نادرست می‌تواند منجر به مشکلات جدی و خرابی زودهنگام شود. این نکات را هنگام تعویض دیسک و صفحه در نظر بگیرید:
- تمیزی کامل: قبل از نصب، تمام سطوح تماس، به خصوص فلایویل، باید کاملاً تمیز و عاری از هرگونه چربی، روغن یا ذرات آلاینده باشند.
- بررسی فلایویل:
- تاب نداشتن فلایویل: بسیار مهم است که فلایویل تاب نداشته باشد. در صورت تاب داشتن، باید توسط متخصص تراشکاری یا تعویض شود.
- ساییدگی و خط و خش: اگر فلایویل دچار خط و خش عمیق یا سوختگی شده باشد، باید تراشکاری شود. البته تراشکاری فلایویل باید با دقت و در حد مجاز انجام شود.
- بررسی دنده استارت: دنده‌های دور فلایویل که با دنده استارت درگیر می‌شوند را نیز بررسی کنید.
- تعویض بلبرینگ کلاچ: همیشه و بدون استثنا، هنگام تعویض دیسک و صفحه، بلبرینگ کلاچ را نیز تعویض کنید. این قطعه ارزان قیمت است و خرابی آن می‌تواند کل سیستم کلاچ را مختل کند.
- گریس کاری صحیح:
- هزارخاری شفت ورودی گیربکس: مقدار بسیار کمی گریس مخصوص هزارخاری روی هزارخاری شفت ورودی گیربکس بزنید تا صفحه کلاچ به راحتی روی آن حرکت کند.
- محل تماس بلبرینگ کلاچ با شاخک کلاچ و فنر دیافراگمی: این نقاط نیز باید با مقدار کمی گریس نسوز و با کیفیت، روانکاری شوند.
- احتیاط در گریس کاری: مراقب باشید که گریس به سطح لنت صفحه کلاچ یا سطح فلایویل نرسد، زیرا باعث لغزش کلاچ خواهد شد.
- هم‌راستا کردن صفحه کلاچ: صفحه کلاچ باید دقیقاً در مرکز فلایویل و دیسک قرار گیرد تا شفت ورودی گیربکس به راحتی وارد هزارخاری صفحه شود. برای این کار از ابزار مخصوص (ماندریل) استفاده می‌شود.
- سفت کردن پیچ‌ها به ترتیب و با گشتاور مناسب: پیچ‌های دیسک کلاچ باید به صورت ضربدری و با گشتاور مناسب سفت شوند تا فشار به طور یکنواخت وارد شود.
- بررسی کابل یا سیستم هیدرولیک کلاچ: در صورت نیاز، کابل کلاچ را تعویض کنید یا سیستم هیدرولیک (پمپ و جک کلاچ) را هواگیری و بررسی کنید.
چه قطعاتی باید با تعویض دیسک و صفحه تعویض شوند؟
هنگام تعویض دیسک و صفحه، برای اطمینان از عملکرد صحیح و جلوگیری از نیاز به باز کردن مجدد گیربکس در آینده نزدیک، توصیه می‌شود برخی قطعات دیگر نیز تعویض شوند:
- بلبرینگ کلاچ (Release Bearing): همانطور که قبلاً اشاره شد، این قطعه جزء ضروری است که باید حتماً همراه با دیسک و صفحه تعویض شود.
- بوش دنده و ماهک‌ها (Gear Bushings and Selector Forks): در برخی موارد، اگر تعویض دنده سفت یا با مشکل باشد، ممکن است نیاز به بررسی و تعویض بوش‌های دنده و ماهک‌های داخلی گیربکس باشد. البته این مورد به تشخیص مکانیک بستگی دارد و همیشه ضروری نیست.
- کاسه نمد میل‌لنگ عقب (Rear Main Seal): از آنجایی که برای تعویض دیسک و صفحه، گیربکس باز می‌شود و دسترسی به کاسه نمد میل‌لنگ عقب آسان‌تر است، بسیاری از مکانیک‌ها توصیه می‌کنند در صورت مشاهده هرگونه نشتی روغن از این قسمت، آن را نیز تعویض کنید. نشتی روغن از این کاسه نمد می‌تواند به صفحه کلاچ آسیب برساند.
- کاسه نمد شفت ورودی گیربکس (Input Shaft Seal): مشابه کاسه نمد میل‌لنگ، این کاسه نمد نیز در صورت نشتی می‌تواند باعث آغشته شدن صفحه کلاچ به روغن گیربکس شود. بهتر است در صورت مشاهده نشتی، آن را تعویض کنید.
- فلایویل (Flywheel): در صورتی که فلایویل تاب داشته باشد، دچار شیارهای عمیق شده باشد، یا نقاط سوخته و تغییر رنگ یافته روی آن مشاهده شود، باید تراشکاری یا در موارد شدید تعویض گردد.
- بست‌ها و نگهدارنده‌ها (Clips and Retainers): برخی بست‌ها و نگهدارنده‌های پلاستیکی یا فلزی که در مسیر کابل کلاچ یا سیستم هیدرولیک قرار دارند، ممکن است فرسوده یا شکسته باشند و بهتر است تعویض شوند.
نتیجه‌گیری
دیسک و صفحه یکی از مهم‌ترین سیستم‌های انتقال قدرت در خودرو است که سلامت آن تأثیر مستقیمی بر تجربه رانندگی و طول عمر سایر قطعات دارد. با شناخت کامل اجزا، عملکرد، علائم خرابی و رعایت نکات نگهداری و تعویض، می‌توانید عمر مفید این قطعه را افزایش داده و از هزینه‌های ناخواسته جلوگیری کنید. همیشه استفاده از قطعات با کیفیت و اورجینال از برندهای معتبر را در اولویت قرار دهید و تعویض و نصب آن را به مکانیک‌های ماهر بسپارید تا از عملکرد صحیح و ایمنی خودروی خود اطمینان حاصل کنید.
